Engelli İstihdamı ve Engelli Çalışan Hakları

Yazan Editör

Doğuştan ya da sonradan geçirilen bir kaza sonrasında vücudunun belirli bir fonksiyonunu kaybeden bireyler, engelli birey olarak nitelendirilir. Engelli bireylerin sosyalleşmesi ve çalışabilmesi için ülkemizde pek çok girişim mevcuttur.

Günümüzde uygulanan kanunlarla engelli bireyler kendilerine uygun bir işe yerleştirilir. Böylece engelli bireylerin iş ediniminde kılavuzluk sayesinde çalışma yaşamına katılımları sağlanır. Engelli istihdamı nedir konusu yaygın olarak merak edilir.  Engelli istihdamı yapan, yani belirli şartlarda engelli bireylere istihdam sağlayan işverenler için teşvikler vardır. Engelli istihdamı yapan işverenlerin her bir çalışan için ödemekle yükümlü olduğu sosyal güvenlik işveren payı devlet bütçesi tarafından karşılanır. Engelli istihdamı uygulaması kapsamında iş sahibi olan çalışanların engelli işçi hakları bulunur. Günümüzde engelli bireylere sağlanan haklardan bazıları şu şekildedir:

  • Erken emeklilik
  • Yetim maaşı
  • İzin hakkı
  • Gelir vergisinde yapılan indirim
  • Belirli şartlarda nöbet muafiyeti
  • Engel durumuna bağlı yer değişikliği
  • Tayin imkanı

Kimler Engelli Sayılır?

Engelli bireylerin tanımı kanun hükmünde belirli çerçeveler içerisinde yapılmıştır. Günümüzde geçerli olan kanunlara göre engelli statüsünde değerlendirilebilmek için bazı şartlar taşımak gerekir. Bu şartların başında engel seviyesi ve oranı gelir. Söz konusu kanuna göre, bir bireyin engelli olarak nitelendirilmesi için, tüm vücut bütününde fonksiyon kaybının en az %40 seviyesinde olması gerekir. %40 ya da daha fazla seviyede fonksiyon kaybı yaşayan engelli bireyler, resmi bir şekilde engelli olarak nitelendirilir ve özel ve kamuda engelli istihdamı kapsamında iş sahibi olabilirler. Bir işe girmek isteyen engelli bir bireyin, ilk etapta akredite bir sağlık kuruluşuna giderek engel durumunu raporlaması gerekir. Hekim tarafından oluşturulan bu raporda söz konusu bireyin engel durumunun en az %40 olması gerekir. Bu raporlarda kimi zaman engelli bireyin çalışabilecek durumda olmadığı belirtilir. Bu durumun nedeni, hem işveren hem de engelli birey için daha sorunsuz ve verimli bir zemin hazırlayabilmektir.

Engelli Çalışma Koşulları

İşverenler kamuda ya da özelde engelli istihdamı uygulaması kapsamında engelli çalışanları bünyelerine kattıktan sonra, çalışma koşullarına dikkat etmek zorundadır.  İşveren, istihdam ettiği engelli çalışanın fiziksel ve mental durumuna uygun çalışma şartları yaratmalıdır. Engelli bireye uygun olmayan çalışma koşulları hem işveren hem de çalışan için verimsiz bir iş ilişkisinin oluşmasına yol açar.

İşverenin dikkat etmesi gereken bir diğer nokta da çalışanın kendisini geliştirebileceği ve mesleğinde ilerleyebileceği bir zeminin hazırlanmış olmasıdır. İşveren, engelli çalışanın aleyhine muameleler göstermemelidir. Sağlıklı ve verimli bir iş ilişkisi sayesinde engelli bireyler de kendi hayatlarını kazanabilir ve sosyalleşebilir. Çalışan engelli hakları engelli çalışanı garanti altına alarak daha kolay ve sorunsuz bir uyum süreci oluşmasına olanak tanır.

Engelli İstihdamı Teşviki

Engelli çalışanları kendi bünyelerine katarak iş imkanı sağlayan işverenler, söz konusu kanun kapsamında belirli ayrıcalıklara sahip olur. Bir işveren, istihdam ettiği her çalışan için asgari düzeydeki sosyal güvenlik priminin kendi üzerine düşen payını ödemek zorundadır. Engelli istihdamlarda ise söz konusu prim, Hazine tarafından karşılanır. Bu sayede işveren, hem engelli bir bireye iş imkanı sağlar, hem de belirli primleri ödemekten kurtulmuş olur. Engelli istihdamı işverene belirli avantajlar sağlarken, aynı zamanda çalışana da engelli çalışan hakları sunmuş olur.

Engelli Yükümlülüğü Nedir?

4857 sayılı kanunun 30. maddesine göre, belirli şartları taşıyan işverenler, belirli bir kota dahilinde engelli çalışan çalıştırmakla yükümlüdür. Günümüzde uygulanan yasalara göre, engelli istihdamı kotası şu şekilde işler:

  • 50 ya da daha fazla sayıda işçi çalıştıran özel sektör oluşumları, %3 oranında engelli çalışan çalıştırmak zorundadır.
  • 50 ya da daha fazla sayıda işçi çalıştıran kamu işyerleri %4 oranında engelli çalışan çalıştırmak zorundadır.
  • Özel ya da kamu tarım ve orman işletmeleri için söz konusu çalışan sınırı 50 değil, 51’dir.

Engelli Yükümlülüğü Kuralı

Bir işveren, gerekli çalışan sayısını sağladığı takdirde belirtilen oranda engelli çalışan istihdam etmek zorundadır. İşveren üzerine düşeni yapmadığı takdirde, işyerinin bulunduğu ilin Kurum İl Müdürü tarafından idari para cezası gönderilir. Bu para cezası, işverenin aynı davranışı tekrar etmesi durumunda yinelenmeye devam eder. İdari para cezası her ay alınmaya devam eder.

Sonuç olarak engelli bireylerin çalışabilecekleri alanlar oldukça geniştir. Fakat yasayla kesinleşmiş bir şekilde, engelli bireyler, engel durumu fark etmeksizin, yer altı ve su altı işlerinde istihdam hakları kısıtlıdır. Buna rağmen çalışma hakkı, Anayasamızın 49. maddesinde de belirtildiği üzere temel insan haklarından biridir. Engelli bireylerin de kendilerine toplum için bir yer edinmeleri en temel haklarıdır.

Sizin de şirket bünyenizde çalışan engelli personelleriniz varsa, onlarla ilgili tüm raporlamaları, teşvik takiplerini tek ekrandan yapabileceğiniz İnka İK Engelli Personel Modülü’nü de inceleyebilirsiniz.

Bu Yazılar Da İlginizi Çekebilir

Yorum bırakın

* Bu formu kullanarak, verilerinizin bu web sitesi tarafından saklanmasını ve işlenmesini kabul etmiş olursunuz.