NACE Kodu, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılan, ekonomik faaliyetlerin standart bir sınıflandırma sistemidir. NACE kodları, Avrupa’da ve diğer ülkelerde ekonomik faaliyetleri kategorize etmek amacıyla kullanılır. Bu sınıflandırma, bir ekonomideki tüm faaliyetlerin daha iyi anlaşılmasını ve analiz edilmesini sağlar. NACE kodları, ekonomik veri toplama, istatistik üretme ve çeşitli politikaların şekillendirilmesinde önemli bir role sahiptir.
NACE kodları, dört seviyeli bir yapıya sahip olup, her bir seviyede faaliyetler daha detaylı bir şekilde sınıflandırılmaktadır. Birinci seviye en geniş kategori olup, dördüncü seviye en spesifik ekonomik faaliyetleri içermektedir.
Örneğin, “G” sektörü toptan ve perakende ticareti kapsarken, dördüncü seviye kodlar bu ticaretin hangi alt dalda yapıldığını belirtir. Böylelikle, her bir işletme ve ekonomik faaliyetin tam olarak hangi sektörde yer aldığı kolayca belirlenebilir.
NACE Kodu Tehlike Sınıfı
NACE kodlarının kullanım alanlarından biri de iş yerlerinin tehlike sınıflarının belirlenmesidir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre iş yerleri, iş kazalarına ve meslek hastalıklarına karşı önlem almak zorundadır. Bu önlemler, iş yerinin tehlike sınıfına göre değişiklik gösterir ve bu sınıflar, işletmenin faaliyet alanına bağlı olarak NACE koduna göre belirlenir. NACE kodu tehlike sınıfı üç ana kategoriye ayrılmaktadır.
Az tehlikeli iş yerleri, bu sınıfa giren iş yerlerinde iş kazaları ve meslek hastalıkları riski düşüktür. Örneğin, büro hizmetleri, eğitim ve danışmanlık gibi sektörler bu kategoride yer alır.
Tehlikeli iş yerleri, orta düzeyde risk taşıyan sektörlerdir. Bu sınıfta yer alan iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından daha fazla önlem alınması gereklidir. Örneğin, üretim ve imalat sektörleri tehlikeli sınıfta yer alır.
Çok tehlikeli iş yerleri, iş kazası riski en yüksek olan sektörlerdir. İnşaat, maden, kimyasal üretim gibi sektörler bu kategoriye girer ve bu iş yerlerinde en yüksek düzeyde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması zorunludur.
NACE Kodu Ülkemizde Kullanılıyor mu?
Türkiye, Avrupa Birliği’ne uyum süreci kapsamında NACE kodu sistemini benimsemiştir. Türkiye’deki tüm ticari işletmeler, NACE kodları ile sınıflandırılır ve bu kodlar, resmi işlemlerin büyük bir kısmında kullanılmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan ekonomik analizlerde ve istatistiksel çalışmalarda NACE kodları kullanılarak faaliyetler kategorize edilmektedir. Böylelikle, Türkiye ekonomisinin yapısı daha iyi anlaşılmakta ve sektörel analizler daha doğru bir şekilde yapılabilmektedir.
NACE kodları, Türkiye’de çeşitli resmî kurumlar tarafından da kullanılmaktadır. Ticaret odalarına kayıt işlemleri, vergi daireleri ile yapılan işlemler ve devletin sunduğu teşvik programları NACE kodlarına dayanır. Ayrıca, iş yerlerinin faaliyet alanına göre belirlenen tehlike sınıfları da bu kodlara göre düzenlenmektedir. Türkiye’de NACE kodları en güncel versiyonu, “NACE Rev.2” olarak bilinen sürümdür. Bu sürüm, Türkiye’deki ekonomik faaliyetlerin daha ayrıntılı bir şekilde sınıflandırılmasını sağlar.
NACE Kodu Ne İşe Yarar?
NACE kodları, ticari işletmelerin faaliyetlerini doğru bir şekilde tanımlamak ve bu faaliyetleri sınıflandırmak amacıyla kullanılır. İşletmelerin birçok yasal ve resmi işlemde NACE kodlarına ihtiyaç duymalarının yanı sıra, bu kodlar çeşitli alanlarda önemli işlevler üstlenir.
İşletmelerin faaliyet gösterdiği sektör, NACE kodu üzerinden belirlenir ve bu, işletmenin tabi olduğu vergi oranlarını etkiler. Farklı sektörler, farklı vergi oranlarına ve teşviklere tabi olabilir. Örneğin, bazı sektörlerde KDV oranları daha düşük olabilir veya belirli sektörler vergi teşviklerinden faydalanabilir.
İş yerlerinin tehlike sınıfları NACE kodlarına göre belirlenir. Bu sınıflandırma, iş yerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini doğrudan etkiler. Aynı zamanda, iş yerlerinde zorunlu olan eğitimler, sağlık gözetimleri ve iş güvenliği uzmanı bulundurma zorunlulukları da tehlike sınıfına bağlıdır.
Sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası ödemeleri, iş yerlerinin faaliyet alanına ve tehlike sınıfına göre değişiklik gösterir. NACE kodu, bu primlerin belirlenmesinde ve iş yerinin sigorta yükümlülüklerinin düzenlenmesinde kullanılır.
Devlet, belirli sektörlerde faaliyet gösteren işletmelere teşvik ve destekler sunabilir. Bu teşviklerden yararlanacak işletmeler, NACE kodlarına göre belirlenir. Özellikle sanayi, teknoloji ve yenilikçi girişimlerin desteklenmesi amacıyla sağlanan teşviklerde NACE kodları büyük önem taşır.
TÜİK ve diğer resmi kurumlar, ekonomik faaliyetleri ve Türkiye ekonomisinin genel durumunu anlamak amacıyla NACE kodlarını kullanarak veriler toplar. Bu veriler, hükümet politikalarının ve ekonomik planlamanın şekillendirilmesinde önemli bir rol oynar.
NACE Kodu Nasıl Öğrenilir?
Bir işletmenin NACE kodunu öğrenmek oldukça basittir. NACE kodu, işletmenin faaliyet gösterdiği sektöre göre belirlenir ve ticaret odasına kayıt sırasında işletmeye atanır. İşletme sahipleri, kendi NACE kodlarını birkaç farklı yolla öğrenebilirler.
Ticaret odasına kayıtlı olan işletmeler, faaliyet alanlarına uygun olarak bir NACE koduna sahip olurlar. Ticaret odası kayıt belgelerinde işletmenin NACE kodu yer alır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın interaktif vergi dairesi sistemi üzerinden de işletmenin NACE kodu sorgulanabilmektedir.
İşletme sahipleri, E-Devlet sistemi üzerinden faaliyet belgelerini sorgulayarak NACE kodlarını öğrenebilirler.
NACE kodunun doğru seçilmesi hem yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi hem de işletmenin faaliyetlerine uygun bir vergi sistemine dahil olması açısından büyük önem taşımaktadır.
NACE Kodu Değişikliği Nasıl Yapılır?
İşletmeler, zaman içinde faaliyet alanlarında değişiklikler yapabilirler. Bu tür durumlarda, işletmenin NACE kodunu güncellemesi gerekmektedir. NACE kodu değişikliği yapılırken izlenmesi gereken adımlar şunlardır,
- NACE kodu değişikliği yapmak isteyen işletmeler, bağlı bulundukları ticaret odasına başvurmalıdır.
- İşletme, faaliyet değişikliğini Gelir İdaresi Başkanlığı’na ve ilgili vergi dairesine de bildirmelidir.
- İşletme sahipleri, iş yerinin tehlike sınıfı değiştiğinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) da bu durumu bildirmelidir.
NACE kodu değişikliği yapıldıktan sonra, işletmenin yeni faaliyet alanına uygun olarak tüm resmi kayıtlar güncellenir. Bu nedenle, NACE kodunun doğru bir şekilde değiştirilmesi büyük bir önem taşımaktadır.
e-Ticaret NACE Kodu Nedir?
E-ticaret sektörü, dijital ekonominin en hızlı büyüyen alanlarından biridir. Türkiye’de de son yıllarda e-ticaret faaliyetlerinde önemli bir artış yaşanmıştır. E-ticaret faaliyetinde bulunan işletmeler, ticaret odasına kaydolurken kendilerine uygun bir NACE kodu seçmek zorundadır. E-ticaret faaliyetleri genellikle “perakende ticaret” başlığı altında sınıflandırılır ve bu faaliyetler için belirli NACE kodları bulunmaktadır. E-ticaret NACE kodları şunlardır,
- 47.91.10 – İnternet Üzerinden Yapılan Perakende Ticaret
- 47.99.02 – Posta Yoluyla Satışlar