İşe başlarken işçi ve işveren arasında imzalanan sözleşme her iki tarafın sorumluluklarını belirlerken aynı zamanda her iki tarafın haklarını da korumak üzerine kurulmaktadır. İş ilişkisi devam ederken belirli sebeplerden kendi isteğiyle istifa eden işçinin o sözleşme ile korunan pek çok hakkı bulunur. İstifa eden işçinin hakları da bu sözleşme sayesinde hak sahibine verilir. İstifa sonrasında taraflar arasında karşılıklı hak ve yükümlülükleri yerine getirmek önemlidir. İş hukuku kapsamında istifa eden kişinin belirli koşullar altında tazminat ve diğer haklarını alma imkânı vardır. Burada önemli olan işten ayrılma sebebinin kanunen geçerli ve haklı bir sebebe dayanıp dayanmamasıdır. İşçi çalışırken çalışma ortamında değişiklik yapıldıysa, çalışma şartları adaletsizse, iş tanımı dışında işveren tarafından iş yükleniyorsa kendi isteğiyle istifa eden işçi kıdem tazminatını ve diğer talep edeceğini hakları alabilir. Bu sebepler dışında kadınların, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde evlilik nedeniyle işten ayrılması haklı sebeplerden sayılır. Erkeklerin askere gitmesi de kıdem tazminatını alabilmesi için haklı sebepler arasında yer alır. Emeklilik nedeniyle de işten ayrıldığında yine hak talep edilebilir. Eğer 8 Eylül 1999 öncesi sigorta başlangıcı varsa ve 3600 prim ödeme günü dolduysa emekli olmak için işçi kendi isteği ile istifa edebilir.
İstifa Etmek İçin Haklı Nedenler Hangileridir?
Kıdem tazminatı, bir işyerinde en az bir yıl süreyle çalışmış ve haklı nedenlerle işten ayrılan işçiye ödenen haklarıdır. İstifa eden işçinin gösterdiği nedenler, haklı nedenler sayılırsa işçi hiç fesih süresini beklemeden direkt işten ayrılabilir. İşçi için haklarını talep etmesini sağlayacak haklı nedenler şöyle sıralanabilir:
- İşveren ahlak dışı şekilde davranıyorsa,
- İş bir haftadan fazla süre durduysa ve bu durum işçiyi olumsuz etkiliyorsa,
- İşçinin sağlığını tehlikeye atacak ortam varsa,
- İşveren ve işçi arasında zorlayıcı bir sebep bulunmamasına rağmen işveren 20 gün ödeme yapmamışsa,
- Çalışma saatlerinde işçinin rızası olmadan köklü bir değişiklik yapıldıysa,
- SGK ödemesi gerçek ödeme ile uyuşmuyorsa,
- Yapılan mesai ücretleri ödenmiyorsa işçi kendi isteğiyle istifa edip tazminat hakkı alır.
Haklı Nedenle İstifa Eden İşçinin Hangi Hakları Bulunur?
İstifa eden işçinin hakları iş kanunu tarafından korunur. Örneğin; işçi maaşının ödenmemesi durumunda işveren iyi niyetli sayılmaz ve işçi haklı şekilde istifa eder. Böyle bir durumda işçi haklı olduğu için kıdem tazminatını alabilir bunun yanı sıra o güne kadar ödenmemiş diğer haklarını da talep edebilir. İstifa eden işçinin hakları arasında haklı sayılan bir başka durum ise işçinin sendikaya yönetici olarak gelmesidir. Yönetici olan işçi iş sözleşmesini askıda bekletebilir veya istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanabilir. Kıdem tazminatını hak eden işçi eğer vefat ettiyse bu tazminatın ailesine ödenme hakkı bulunur. İşveren, işçinin haberi olmadan SGK’ya giriş çıkış yaparsa bu durum işçinin kıdem tazminatı alması konusunda haklılığı sayılır.
İstifa Eden İşçinin Diğer Hakları Nelerdir?
Kendi rızasıyla istifa eden işçinin hakları arasında işten ayrıldıktan sonraki sürecini koruyan haklar da bulunur.
- İşçi, işten kesin ayrılacağı tarihe kadar günde en az iki saat yeni iş arama hakkına sahiptir. Eğer bu sürelerde işçi çalıştırılırsa saatlik ücreti %100 arttırılarak ödenir.
- Haklı nedenler dahilinde istifası gerçekleşen işçi, işsizlik maaşından faydalanabilir.
- İşsizlik maaşı dışında; mesai, ulusal ve dinî bayramlar, resmi tatil, yıllık izin kullanılmadıysa eğer oradaki alacaklarını talep edebilir.
- AGİ (asgari geçim indirimi) ücretleri işçiye ödenmediğinde işçi haklı sayılarak istifası sonrasında eksik ödenmiş AGİ ödemesini alabilir.
- İşyerinde mobing’e maruz kalan işçiler; istifa eden işçinin hakları ve kıdem tazminatı hakkından faydalanır.
İşyerinde bu tarz durumlarla karşılaşmanız halinde haklarınızı bilmek ve istifa ettikten sonra süreci takip etmek önemlidir. İNKA İnsan Kaynakları’nın deneyim sahibi ekibinin sunduğu çözüm hizmetleri sayesinde haklarınız hakkında bilgi sahibi olabilir, insan kaynakları alanında başarılı hizmet alabilirsiniz.